Lokalisatie in het EMT: Voorlopig overzicht

Industrie versus academische wereld

De kloof tussen de resultaten van academische opleidingen en de vraag van het bedrijfsleven is een veelbesproken onderwerp aan beide zijden van de vertaalwereld. Een voorbeeld hiervan is het verslag van de taalindustrie van de EUATC voor 2020^[1]. Daarin staat dat 'pas afgestudeerden nog steeds te weinig marktbewustzijn en proceskennis hebben' en dat 'het effect van opleidingen een op de vijf vertaalbedrijven teleurstelt'. Die kloof tussen de realiteit van de markt en de academische voorbereiding wordt vaak waargenomen bij de lokalisatie. In de afgelopen decennia hebben software-, website- en multimedialokalisatie zich binnen het vertaalparadigma ontwikkeld tot hun eigen domeinen. Momenteel verklaren bedrijven in hun brancherapporten dat lokalisatie een aparte dienst of ten minste een aanvullende dienst is in vergelijking met vertaling. In Nimdzi's ranglijst van 2021 van de 100 grootste taaldienstverleners in de wereld^[2] is de meest aangeboden dienst door de opgenomen bedrijven bijvoorbeeld 'vertaling & lokalisatie', die door 97,5% van de aanbieders wordt gedekt, waarbij 45 van de 100 aanbieders expliciet lokalisatie vermelden; 13: medialokalisatie en/of vertalingen van videospelletjes en films; 10: technologie en/of IT, in hun portefeuille, en waarbij 'technologie, software & IT' het meest voorkomende industriesegment is. De deskundigen van Nimdzi voorspellen ook een toenemende vraag naar lokalisatie als gevolg van de pandemie, de implementatie van 5G en andere hedendaagse elementen. De EUATC verklaart tegelijkertijd dat " software- en medialokalisatie ongeveer 6% van alle inkomsten uitmaken" in de taalindustrie voor 2020 en bepaalt dat lokalisatie een van de gebieden is waarin taalprofessionals een opleiding volgen in hun voortdurende ontwikkeling.

EMT en lokalisatie

Welke plaats neemt EMT in dit alles in? In het EMT-competentiekader wordt lokalisatie vermeld onder punt 8 (bij vertaalvaardigheid):

Vertalen en bemiddelen in specifieke interculturele contexten, bijvoorbeeld bij het vertalen en tolken voor openbare diensten, lokalisatie van websites of videospelletjes, videobeschrijving, gemeenschapsbeheer, enz.^[3]

De lokalisatie van websites en videospelletjes wordt hier beschouwd als een specifieke interculturele context. Dat het als zodanig wordt gedefinieerd, betekent dat het relevante vertaalverschuivingen en overwegingen vereist, die afgestemd zijn op alle interdisciplinaire aspecten, variërend van taalkundige tot technologische aspecten. Om na te gaan hoe deze competentie in de leerplannen van de EMT-leden terug te vinden is, hebben wij een onderzoek uitgevoerd naar alle websites van de EMT-leden^[4] die in de lijst zijn opgenomen, waarbij de masteropleidingen gesorteerd zijn op één factor, namelijk of zij lokalisatie al dan niet in hun leerplan vermelden en/of opnemen.

De informatie die je online kan vinden, was voldoende voor een voorlopige analyse van 80 van de 85 vermelde opleidingen. Na beoordeling van alle 80 opleidingsbeschrijvingen en leerplannen werden de opleidingen in 6 hoofdgroepen verdeeld, die verder werden onderverdeeld in 4 soorten opleidingen (1. opleidingen voor algemeen/professioneel vertalen of vertaalstudies; 2. opleidingen gericht op vertaaltechnologie of technisch vertalen; 3. opleidingen gericht op audiovisueel vertalen; en 4. opleidingen met een focus die niet erop wijst dat lokalisatie wordt besproken):

1. opleidingen die niet zijn onderverdeeld in specialisatietrajecten en geen cursus over lokalisatie aanbieden;
2. opleidingen die onderverdeeld zijn in specialisatietrajecten en die een cursus over lokalisatie aanbieden;
3. opleidingen die geen specifieke cursus over lokalisatie aanbieden, maar lokalisatie integreren in een andere cursus die op vertaaltechnologieën gericht is;
4. opleidingen die geen specifieke cursus over lokalisatie aanbieden, maar lokalisatie integreren in een andere cursus die op praktijken in het bedrijfsleven gericht is;
5. opleidingen die alleen een cursus aanbieden over audiovisuele/multimediale lokalisatie;
6. opleidingen die lokalisatie niet in hun leerplannen vermelden, maar wel als een competentie in de opleidingsbeschrijving opnemen;
7. opleidingen die lokalisatie helemaal niet op hun pagina's vermelden.

Het is van groot belang om op te merken dat er naast de opleidingen die geen relevante informatie online verstrekten of waarvoor onvoldoende informatie beschikbaar was, er enkele opleidingen waren waarvoor de informatie niet onlangs was bijgewerkt, wat ook de resultaten zou kunnen beïnvloeden.

Resultaten

Van de 80 geanalyseerde opleidingen waren er zes van type 3 en 4. Twee daarvan waren uitsluitend gericht op audiovisuele vertaling en beide vielen onder type (e). Vier hadden een focus die niet erop wijst dat lokalisatie wordt besproken, maar slechts drie hiervan waren van type (g) omdat één een technologiespecifieke cursus aanbood waarin lokalisatie werd vermeld (c). Er waren zeven technologiegerichte opleidingen, waarvan drie van type (a); één van type (c); één van type (d); één van type (e); en één van type (g).

Deze analyse en alle daaruit getrokken conclusies zijn gericht op de opleidingen van type 1, waarvan er in totaal 67 zijn. Het aantal opleidingen in elk van de zes types is te zien in onderstaande afbeelding 1.

Uit de resultaten blijkt dat bijna 54% van alle opleidingen een specifieke cursus over lokalisatie of een cursus waarin lokalisatie wordt vermeld, aanbiedt (of ongeveer 61%, als audiovisuele cursussen over lokalisatie worden opgenomen). Iets minder dan de helft daarvan biedt specifieke cursussen over lokalisatie, dus cursussen die de mogelijkheid bieden om lokalisatie vanuit verschillende perspectieven te benaderen en de verschillende aspecten ervan meer in detail te bespreken. Iets meer dan een kwart van alle opleidingen vermeldt lokalisatie enkel in een cursus met een focus op vertaaltechnologie, waarvan sommigen lokalisatie vermelden in de cursustitel, terwijl anderen het alleen vermelden in de cursusbeschrijving met betrekking tot de verworven competenties. Bijna 40% biedt geen cursus over lokalisatie aan, hoewel een vierde daarvan lokalisatie in het algemene opleidingsoverzicht vermeldt.

Conclusies

Hoewel dit voorlopige en beperkte resultaten zijn die verder moeten worden geanalyseerd op eigenaardigheden, uitzonderingen en afhankelijkheid van andere dan de tot nu toe behandelde factoren, kunnen er toch een aantal conclusies worden getrokken. Ten eerste, hoewel al deze opleidingen van algemene aard zijn en diverse gespecialiseerde cursussen aanbieden in verschillende vertaalsectoren, wordt er in hun leerplannen nog steeds niet veel aandacht besteed aan lokalisatie (in tegenstelling tot bijvoorbeeld literair vertalen). Ten tweede toont het aantal opleidingen dat lokalisatie alleen benadert vanuit het perspectief van een CAT-tool aan dat veel opleidingen een eenzijdige kijk op lokalisatie bieden die niet noodzakelijk specifieke vertaalproblemen van lokalisatie behandelt. Bijgevolg krijgt iets minder dan een derde van de studenten in algemene vertaalopleidingen binnen de EMT de mogelijkheid om zich tijdens hun academische opleiding te verdiepen in de details van lokalisatie, zoals het lokalisatieproces, het interdisciplinaire karakter ervan, de verschillende vereiste competenties en de implicaties van de combinatie van taalkunde en technologie die inherent is aan lokalisatie.

^[1] European Language Industry Survey 2020 Before & After Covid-19 //ec.europa.eu/info/sites/default/files/2020_language_industry_survey_report.pdf (07.02.2022)

^[2] The 2021 Nimdzi 100: the Ranking of Top 100 Largest Language Service Providers <https://www.nimdzi.com/language-technology-atlas/> (08.02.2022)

^[3] EMT Competence Framework <https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/emt_competence_fwk_2017_en_web.pdf> (09.02.2022)

^[4] List of EMT members <https://ec.europa.eu/info/resources-partners/european-masters-translation-emt/list-emt-members-2019-2024_en> (02.02.2022)