Sociale media en vertalers: een enquête

Sociale media marketingstrategie, door https://todaytesting.com onder CC BY 4.0

Het nieuwe referentiekader voor de Europese masteropleiding Vertalen werd gepubliceerd in 2017. Toen het in voorbereiding was, vond er enige discussie plaats over de noodzaak om competentie #24, "Verantwoord gebruik van sociale media voor professionele doeleinden", op te nemen in het competentiegebied "Persoonlijk en interpersoonlijk". Sommige collega's vonden dat dit absoluut noodzakelijk was in de 21e eeuw, terwijl anderen dachten dat je een uitstekende professional kan zijn in de vertaalindustrie zonder ooit een sociale media-account te hebben. Deze laatste opvatting is zeker aannemelijk, maar een van de belangrijkste argumenten van de voorstanders van competentie #24 was dat vertalers, met name freelance vertalers, een zeer actieve community vormen op sociale media. Daarbij kan kennis van het gebruik van sociale media voor professionele doeleinden zeker een troef zijn op de vertaalmarkt. Vandaar de noodzaak van specifieke opleiding in vertaalprogramma's. Professionals geven regelmatig advies over hoe sociale media doeltreffend kan worden gebruikt (zie bv. Nicolas Adams's The Little Book of Social Media Marketing for Translators: Network - Learn - Profit, online beschikbaar, of blog posts zoals deze). Ook hebben vertaalwetenschappers zich recentelijk over het onderwerp gebogen, zoals geïllustreerd door het in 2017 verschenen boek van Renée Desjardins, Translation and Social Media: In Theory, in Training and in Professional Practice.

 

Om het belang van sociale-mediatraining voor vertaalprogramma's te beoordelen, moest de aanwezigheid van professionele vertalers op sociale media worden onderzocht. Als we willen dat studenten begrijpen waarom het belangrijk is om actief te zijn op sociale media, en wat er eigenlijk uit deze activiteit kan worden gehaald, moeten we hen vertellen wie er eigenlijk aanwezig is op de verschillende sociale-mediaplatforms en waarom. Ook de mogelijkheden die sociale media bieden voor professionals dienen besproken te worden. Om deze vragen te beantwoorden, werd in het voorjaar van 2020 online een enquête gehouden (via, je voelt het al aankomen... sociale media). Dit blogbericht biedt de gedetailleerde resultaten en enige discussie hierrond.

Wie heeft de enquête beantwoord?

De enquête met als titel "Sociale media en vertalers" werd in april 2020 online gepubliceerd via een Google Forms-vragenlijst die 14 vragen bevatte. De antwoorden waren volledig anoniem en er werden geen persoonlijke gegevens gevraagd. De enquête werd verspreid via sociale media (LinkedIn en Twitter). De enquête was gedurende een maand beschikbaar en er werden 188 antwoorden verzameld.

De overgrote meerderheid van de respondenten is freelance vertaler (81,7%), met 8,6% werknemers van private agentschappen/bedrijven en 5,9% werknemers uit de publieke sector. De meesten van hen zijn gevestigd in Europa (85,4 %), 8,1 % in Noord-Amerika, 2,7 % in Zuid-Amerika, 1,6 % in Azië en 1,1 % in zowel Afrika als Australië. De geografische vertekening is waarschijnlijk te wijten aan de LinkedIn- en Twitter-accounts die werden gebruikt om de enquête in eerste instantie te verspreiden. De meeste respondenten zijn tussen 26 en 39 jaar oud (39,8 %) of tussen 40 en 54 jaar oud (38,7 %). Slechts 15,6 % en 5,9 % zijn respectievelijk ouder dan 55 jaar en jonger dan 25 jaar. Naast sociale media heeft 41,4 % ook een professionele website, maar heeft 43 % noch een professionele website noch een blog, wat betekent dat sociale media hun enige aanwezigheid op het web zijn. Slechts een minderheid heeft zowel een blog als een professionele website (11,3 %).

Welke sociale media?

Er bestaan tal van sociale media, waarvan sommige absoluut professioneel zijn (bv. LinkedIn, Viadeo). Andere sociale media worden soms als louter amusement beschouwd (bv. Facebook, Twitter, Instagram, WhatsApp[i]). Enkel The Open Mic is een sociaal medium dat specifiek voor (freelance) vertalers en tolken is. Het was daarom interessant om te zien op welke sociale media platformen vertalers aanwezig zijn, welke platformen zijn gekozen om professionele doeleinden te realiseren, en ook welke voor hen daadwerkelijk nuttig zijn. Onderstaande grafiek geeft een overzicht van de resultaten. De top-5 van sociale media die actief door vertalers worden gebruikt, zijn: LinkedIn (91,9 %), Facebook (81,2 %), Twitter (68,8 %), WhatsApp (66,1 %), en Instagram (49,5 %). Bij professionele doelstellingen zijn de resultaten hetzelfde, zij het met lagere percentages en niet in dezelfde volgorde: 88.2 % van de vertalers maakt professioneel gebruik van LinkedIn, Twitter komt op de tweede plaats met 53,8 %, terwijl Facebook slechts door 44,1 % van de vertalers professioneel wordt gebruikt (dit vertegenwoordigt slechts de helft van de vertalers met een Facebook-account). Op de 4e en 5e plaats vinden we WhatsApp (21%) en Instagram (14%), wat misschien een beetje verrassend is, maar duidelijk aantoont dat vertalers professioneel aanwezig zijn op veel verschillende sociale media. Alles bij elkaar hebben de respondenten van onze enquête gemiddeld 4,3 actieve sociale media-accounts.

Op de vraag welke sociale media hen daadwerkelijk hebben geholpen hun professionele doelstellingen te bereiken, zijn de resultaten zeer gelijkaardig: terwijl LinkedIn nog steeds op de eerste plaats staat met 75,8%, Twitter op de tweede plaats met 38,2%, Facebook op de derde plaats met 26,3%, staat WhatsApp nu op de vierde plaats met 7,5%. Het kwam als een verrassing dat Academia, een privéplatform voor academici, op de vijfde plaats kwam met 3,2%. De gebruikers van Academia beweren dat de website hen in staat stelt hun persoonlijke doelstellingen te bereiken (terwijl veel academici eigenlijk tegen het gebruik van de sociale website pleiten, zie hier of hier). Dit kan als een verrassing komen, aangezien vaak wordt beweerd dat professionals weinig betrokken zijn bij academisch onderzoek in de taalkunde of vertaalwetenschap.

Voor Facebook, Twitter en zelfs LinkedIn zien we een discrepantie tussen alle gebruikers van sociale media en het percentage dat zegt er beroepsmatig baat bij te hebben gehad, wat erop wijst dat niet alle vertalers baat hebben bij hun online aanwezigheid.

Merk op dat ongeveer 10% van de respondenten ook andere sociale media heeft vermeld, met name Xing, dat als de Duitse rivaal van LinkedIn wordt beschouwd. Andere bijkomende antwoorden zijn ProZ en TranslatorsCafé.

Waarvoor?

Professionele vertalers gebruiken sociale media om veel verschillende redenen. Contact met andere collega's (79 %), informatie inwinnen (78,5 %) en te weten komen wat nieuw is in de industrie (66,7 %) lijken de prioriteiten te zijn. Het vinden van klanten, hetzij rechtstreekse klanten (52,2 %) of agentschappen/dienstverleners om mee samen te werken (40,3 %), scoort lager. Slechts zelden gebruiken vertalers sociale media om collega's te vinden en hen vertaalprojecten toe te vertrouwen (10,2 %) of om stagiairs te vinden (1,7 %), maar dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat de overgrote meerderheid van onze respondenten freelance vertaler is (81,7 %). Ten slotte zien we dat een kwart van de vertalers naar de sociale media gaat om zich bij te scholen en 16 % om hun dagelijkse activiteiten met andere leden van de gemeenschap te delen. In de categorie "Andere" hebben de respondenten zaken vermeld als verslaggeving over conferenties, het vinden van informatie over hun vakgebied, het bespreken van terminologie, of zelfpromotie van hun publicaties.

In het algemeen is er een vrij sterke overeenkomst tussen de verwachtingen ("mijn professionele doelstellingen zijn") en de resultaten ("ik ben er al in geslaagd om"), met uitzondering van het gebruik van sociale media om werk te vinden (directe klanten en agentschappen/dienstverleners om mee samen te werken). Het is opmerkelijk dat zeven respondenten (3,7%) hebben aangegeven dat sociale media hen eigenlijk nooit hebben geholpen hun professionele doelstellingen te realiseren. Slechts één persoon antwoordde dat sociale media tot op een zekere hoogte heeft geholpen.

Gemiddeld besteden de meeste professionele vertalers tussen 5 en 10 uur per week aan sociale media en hebben zij het gevoel dat een dergelijke investering nuttig is, maar slechts tot op zekere hoogte. Slechts 0,5% van hen beschouwt sociale media als tijdverspilling, 34,9% beschouwt ze als een leuke opportuniteit, maar niet meer dan dat, terwijl een vergelijkbaar deel (32,8%) verder gaat en denkt dat ze een goede investering zijn voor hun carrière. Slechts 17,2 % beschouwt zijn aanwezigheid op sociale media als een noodzaak.

De meeste van onze respondenten hebben geen opleiding gevolgd over het gebruik van sociale media voor professionele doeleinden (79,6%). Minder dan de helft van hen (47,9%) is het ermee eens dat zij voldoende op de hoogte zijn van de wetgeving inzake het professionele gebruik van sociale media (vertrouwelijkheid, intellectuele eigendom, integriteit...), terwijl 33,3% van de respondenten het er niet mee eens of oneens is. Het komt niet als een verrassing dat 81,2% van hen het ermee eens is dat studenten een specifieke opleiding rond het professionele gebruik van sociale media moeten krijgen, terwijl slechts 1% het daar (zeer) oneens mee is.

 

Conclusie

Uit onze enquête blijkt dat sociale media duidelijk hun plaats hebben gevonden in het dagelijkse leven van professionele vertalers, met een gemiddelde van 4,3 sociale media-accounts per professionele vertaler en een online tegenwoordigheid van minstens 5 uur bij de meeste onder hen. Met het oog op wat men kan bereiken dankzij dergelijke online-activiteiten, met name wat betreft informatie over de vertaalindustrie en technologische ontwikkelingen, lijkt het aanvaardbaar dat toekomstige professionals moeten worden opgeleid in het gebruik van sociale media met professionele doelstellingen. De aanwezigheid van competentie #24, "Verantwoord gebruik van sociale media voor professionele doeleinden", in het referentiekader van de EMT lijkt dus gerechtvaardigd.

Referenties

Adams, Nicole Y. 2013. The Little Book of Social Media Marketing for Translators: Network - Learn - Profit. North Charleston, SC, Verenigde Staten: CreateSpace Independent Publishing Platform. Online beschikbaar.

Desjardins, Renée. 2017. Translation and Social Media: In Theory, in Training and in Professional Practice. Londen: Palgrave.

Grassili, Chiara. 2015. The Ultimate Guide to Social Media for Translators. Blog post op A Translator's Thoughts, https://translatorthoughts.com/2015/10/social-media-for-translators/.

 

Ik wil graag de 188 respondenten bedanken die de tijd namen om de online-enquête te beantwoorden. Mijn dank gaat ook uit naar Charles Eddy, die de vragenlijst heeft nagelezen, en Joss Moorkens, die de blogpost heeft nagelezen.