Studenten en hun rol in een terminologiedatabaseproject

Hoe meer ik tolken studeer, hoe meer ik me bewust word van de complexiteit ervan. Je moet niet alleen een vreemde taal vloeiend spreken, maar ook snel kunnen denken en over de capaciteiten van een professioneel redenaar beschikken. Hoewel tolkenstudenten al vaak moeite hebben met deze eisen, mogen zij een goede voorbereiding niet verwaarlozen, iets wat geen speciale vaardigheden vereist en in veel situaties een beslissende factor kan worden. En dat is het moment waarop een glossarium, een hulpmiddel dat zowel door tolken als vertalers veel wordt gebruikt, een rol speelt.

Mijn glossaria hebben voornamelijk betrekking op tolken. In de hoop verkeerde informatie of onzekerheid in mijn optreden te vermijden, heb ik altijd van tevoren elk onbekend woord in verband met het gegeven onderwerp opgezocht. Mijn woordenlijsten met hun equivalenten in een andere taal kunnen echter nauwelijks als een echte glossarium worden beschouwd.Later in mijn studie, toen we de opdracht kregen er een op te stellen, leerde ik hoe grondig je moet zijn bij het samenstellen ervan. Na het afronden van de opdracht kregen wij, als studenten van het Instituut voor Vertaalwetenschap aan de Karelsuniversiteit, het aanbod onze glossaria te delen met de Tsjechische Unie van Vertalers en Tolken (Jednota tlumočníků a překladatelů, JTP). In ruil daarvoor kregen wij toegang tot het register van JTP's talrijke glossaria over verschillende onderwerpen en niet alleen gemaakt door de studenten van ons instituut, maar ook door professionele tolken. Ik vond het een uitstekend idee en bood zonder aarzelen mijn project aan. Ik had het gevoel dat, hoewel we studenten waren, ons werk werd erkend en gewaardeerd. Wat ik niet wist, was enerzijds dat JTP een project lanceerde om een grote en gecentraliseerde terminologiedatabank te creëren met behulp van de bestaande glossaria, en anderzijds in hoeverre de studenten van het instituut daadwerkelijk bij dit initiatief betrokken waren.

Pas in oktober 2021 werd ik een van de studenten die aan het Term Database-project werkten. Het was al in 2019 gelanceerd, maar de hoeveelheid werk die al was verricht, was bewonderenswaardig. Het project omvatte oorspronkelijk meer dan duizend glossaria die moesten worden gesorteerd naargelang ze al dan niet konden worden bewerkt en vervolgens omgezet in een uniform formaat om de invoer ervan in een gecentraliseerde database te vergemakkelijken. Ondanks vele corrupte en nog te converteren bestanden, slaagden de studenten voor mij erin ongeveer 500 bruikbare, d.w.z. Word- of Excel-glossaria te extraheren. Zij stelden ook een document op met instructies over hoe te werk te gaan bij het bewerken van een glossarium, met name welke informatie moet worden opgenomen. Naast de bron- en doeltaal moet een glossarium de naam van de auteur vermelden, de focus en specifieke onderwerpen, definities, grammaticale informatie, enz. De instructies werden ook gedeeld op de webpagina van de JTP, zodat het bewerken van een glossarium gestandaardiseerd zou worden. Er werd besloten werd dat alle glossaria moeten worden omgezet in een Excel-bestand met een bepaald formaat, daarvoor werd ook een voorbeelddocument aangemaakt.

Het eerste doel was duidelijk: alle glossaria in Word of Excel bewerken. Het is een lange weg geweest en het stokje is door vele studenten doorgegeven, maar dankzij hun harde werk zijn er nu nog maar 45 glossaria die moeten worden omgezet. Daarom richt mijn taak zich nu op het afwerken van de rest en daarna op het converteren en bewerken van ongeveer 437 PDF-bestanden. Zoals je kunt zien zijn we nog lang niet klaar, maar dankzij studenten als Tereza Hamáková, Anastasia Choporová, of Ondřej Drobil, die vóór mij aan het project hebben gewerkt, zijn we een stap dichter bij de invoering van een nuttige tool dat alle tolken zal helpen. Maar niet alleen hen. Met een functie die het mogelijk maakt terminologie te exporteren naar een formaat dat in CAT-tools leesbaar wordt, zullen vertalers ook kunnen gebruikmaken van de database.

Terwijl tolken een glossaria nodig hebben om zich voor te bereiden, zouden vertalers de geleverde equivalenten waarschijnlijk nog meer op prijs stellen. Hun doel is heel anders dan dat van de tolken: zij hebben alle tijd van de wereld om het perfecte woord te vinden voor het woord in de brontekst. Zij, en ik kan het beamen, besteden uren en uren aan het zoeken naar de juiste term, hetgeen binnenkort, met behulp van de nieuwe databank, slechts enkele seconden kan duren en bijzonder doeltreffend kan zijn bij de vertaling van juridische, economische of medische teksten. De Term Database is het zoveelste project dat de aandacht vestigt op de nauwe band tussen vertalen en tolken, die zich beide ontwikkelen dankzij een voortdurende onderlinge samenwerking. Elk glossarium is immers gebaseerd op vertaling.

Samenwerking en teamwork waren ook kenmerkend voor dit project, van de studenten die de woordenlijsten redigeerden en samenstelden tot de professionele tolken van de Unie van Vertalers en Tolken, van wie velen het instituut krachtig en onophoudelijk steunden en zelfs vrijwillig de studenten bijstonden. Ik kan alleen maar hopen dat beide instellingen deze relatie zullen blijven cultiveren. En als toekomstig tolk en vertaler hoop ik dat er altijd nieuwe glossaria zullen zijn om voor te bereiden en inspiratie uit te putten.