Vertaal-speeddaten - speeddaten met een twist

Ieder van ons heeft weleens ontmoedigende reacties gehoord zoals "Wat, ben je een vertaler?" Nou en? "Iedereen die een vreemde taal spreekt kan dat doen!" of "Nee, ik ben niet bereid om deze tarieven te betalen, Google Translate volstaat voor mij!"

Vertalers zijn meestal onzichtbaar en worden vaak ook nog eens onderschat, als ze al niet helemaal over het hoofd worden gezien. De meeste mensen zijn zich niet bewust van wat we doen of van hoe hun dagelijks leven negatief zou worden beïnvloed door het ontbreken van vertalingen. De vertaalspecialisten aarzelen tussen opstand en berusting, tussen frustratie en woede, wanneer zij ontdekken dat de vertaal- en taaldiensten in het algemeen zo weinig aandacht krijgen en zelden worden gewaardeerd.

Wat is er mis met onze taakomschrijving? Zijn wij echt "maar" de duurdere, menselijke versie van Google Translate en DeepL? Of reiken onze vaardigheden en diensten veel verder dan enkel dat?

Zo ontstond het idee om iets concreets te doen tegen deze onzichtbaarheid en tegen alle vooroordelen die met ons beroep samenhangen. Ik was mij ervan bewust dat alleen een gecoördineerde actie van verschillende stakeholders een breed publiek zou bereiken. In mijn hoedanigheid van hoofddocente aan het Centre for Translation Studies van de Universiteit van Wenen, heb ik ons netwerk op basis van de European Master’s in Translation (EMT) in werking gesteld. Het resultaat was dat de Europese Commissie, DG Translation (afdeling Wenen), de WKW-beroepsgroep voor taaldienstverleners, en de Oostenrijkse beroepsvereniging van vertalers en tolken (UNIVERSITAS Austria), zich allen bij mijn initiatief wilden aansluiten.

Tijdens het eerste Skype-gesprek met Claudia Kropf, de veldmedewerkster van de Europese Commissie in Wenen, Claudia Hagendorfer van WKW, en Martina Kichler van UNIVERSITAS, waren we het eens over wie we wilden bereiken, en over het feit dat ons publiek voornamelijk in Oostenrijk gevestigd zou zijn. Onze doelgroep zou bestaan uit:

• taalliefhebbers die op het punt staan hun eindexamen af te leggen;
• vertaalstudenten die niet zeker zijn waar hun professionele reis hen zal leiden;
• studenten van andere disciplines die geïnteresseerd zijn in vertalen en tolken.

Daarnaast zijn ook deelnemers welkom die zich vaak hebben afgevraagd wat vertalers in hemelsnaam tegenwoordig nog doen, gezien de alomtegenwoordige, steeds groeiende mogelijkheden van machinevertaling. Natuurlijk werd in onze planning ook rekening gehouden met beginners en potentiële klanten.

De datum van ons online-evenement had zich bijna vanzelf voorgesteld: 30 september, de Europese Dag van de Vertaling, die wordt gevierd kort na 26 september, de Europese Dag van de Talen.

Voorlopig alles in orde dus. Maar hoe moeten we ons, vooral in tijden van Corona, onderscheiden van de talloze online activiteiten? Meer ter zake, wat wilden we onze deelnemers eigenlijk aanbieden? Het was een hele opgave om het juiste format te vinden - niet nog een online evenement met lezingen in de stijl van een spreker op het podium en zonder interactie! Plotseling kwam de term speeddaten op: we wilden mensen bij elkaar brengen, hen een snel, vriendelijk inzicht in ons vak geven, en ook alles zo eenvoudig en interactief mogelijk maken. Ja, waarom niet? Het moest een sessie vertaal-speeddaten worden, waarbij drie belangrijke onderwerpen werden besproken:

• de vertaalbehoeften van instellingen en nationale/internationale organisaties;
• de toekomst van het vertalen vanuit het perspectief van de academische opleiding, en
• het vertalen tussen taaldienstverleners en eindklanten.

Nadat we onze onderwerpen hadden gekozen, hebben we het klassieke workshopformaat toch niet helemaal verworpen en hebben we voor elk thematisch blok een keynote-presentatie gepland. Bovendien was het de bedoeling dat de interactiviteit en de korte, snelle kennismaking met elk onderwerp zouden plaatsvinden in breakout-sessies van 20 tot 25 minuten. Tijdens die sessies zou een kleine groep deelnemers vragen kunnen stellen aan een expert, in contact kunnen komen met potentiële stage-aanbieders of vertaalklanten, en praktijkervaringen kunnen uitwisselen.

Het enige "kleine detail" dat nu nog ontbrak, was dat we, na al dit harde werk, nog steeds de juiste experts nodig hadden. We moesten dus al onze netwerken opnieuw activeren en het DGT, de ECB, de VN, de OVSE, onze partneruniversiteiten, vertaalbureaus, de AATC (Oostenrijkse vereniging van vertaalbureaus) en de EUATC (Europese vereniging van vertaalbureaus), alsook eindklanten en nog vele anderen vragen of ze tijd zouden hebben om aan een dergelijk online-evenement deel te nemen.

Gelukkig waren ze allen even enthousiast om ons evenement bij te wonen, op voorwaarde dat hun agenda het toeliet. Die reactie rechtvaardigde ons initiatief en zo bleek dat we het enthousiasme van onze contacten eigenlijk hadden onderschat. Het was geen probleem dat we de bereidheid van onze medewerkers om mee te doen hadden onderschat, maar wat de deelnemers betreft, ging het verhaal anders dan gepland. In de voorinschrijvingsfase verwachtten we tussen de 60 en 80 deelnemers. We ontvingen echter meer dan 180 inschrijvingen! Op 30 september waren ze niet allemaal online en verloren we dus enkele deelnemers. We verloren zelfs een van onze topexperts  door technische problemen tijdens het evenement, maar uiteindelijk bereikten we toch ruim 120 mensen met ons evenement. Nog belangrijker is dat wij de bal aan het rollen hebben gebracht: veel deelnemers en professionals hebben nog steeds contact met elkaar en wisselen ideeën uit; er werden stage-aanbiedingen voorgesteld; toekomstige studenten besloten deel te nemen aan een van de beschikbare Oostenrijkse programma's; twijfels en zorgen verdwenen volledig. Het werd ook duidelijk dat ons beroep veel facetten heeft, interessant is en zeker een toekomst heeft. De menselijke factor is en blijft onvervangbaar, ondanks de intrede van machinevertaling en artificiële intelligentie. We kunnen natuurlijk niet ontkennen dat het beroep voortdurend verandert, steeds meer interdisciplinair wordt en dus ook steeds meer gediversifieerd. Het is ook duidelijk dat flexibiliteit, enthousiasme, bereidheid tot en inzet voor levenslang leren belangrijke troeven zijn. Maar, mogen we vragen, bij welk beroep zijn deze troeven tegenwoordig niet nodig? 

Ik geef toe dat de organisatie van het vertaal-speeddaten-evenement iets meer tijd en inspanning heeft gevergd dan oorspronkelijk gedacht, maar wij vier organisatoren hebben geweldig samengewerkt - nog een voorbeeld van de welbekende sterkte van vrouwen. Ook de hulp van het directoraat-generaal van vertaling van de Europese Commissie en de financiering van de technische ondersteuning waren van onschatbare waarde. Onze conclusie was: Een prachtige ervaring die we graag nog eens zouden herhalen!

Wilt u meer weten over ons vertaal-speeddaten-evenement? U kunt hier toegang krijgen tot de belangrijkste onderdelen van Vertaal-speeddaten:

Als u vragen hebt, neem dan zeker contact met me op: alexandra [dot] krauseunivie [dot] ac [dot] at