COVID-19: Hoe heeft het de vertaalwereld beïnvloed?

De wereld werd enkele maanden geleden getroffen door een virus dat onzekerheid over de toekomst heeft gezaaid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft op 11 maart 2020 COVID-19 uitgeroepen tot een pandemie. De gevolgen van het virus komen hard aan, vooral in de arbeidswereld en in alle beroepen. Ondernemingen hebben zich grotendeels moeten aanpassen aan het afstandswerken om de moeilijkheden waarmee ze geconfronteerd worden te overwinnen, wat zijn voor- en nadelen heeft. Maar wat betekent dat voor het vertaalberoep?

De gevolgen van de pandemie voor vertalers

De Franse beroepsvereniging SFT (Société française des  traducteurs) heeft van midden juni tot midden juli 2020 een enquête gehouden. Daaruit bleek dat 57% van de deelnemers van mening was dat de crisis een negatief effect op hun werk zou hebben. Van die 57% verwachtte 48% een bijbaan te moeten nemen, overwoog 23% een omscholing, dacht 15% aan een tijdelijke onderbreking van hun werk en 7% aan een definitieve stopzetting van hun werk.

Deze cijfers tonen aan hoezeer de crisis het vertaalberoep niet alleen professioneel, maar ook mentaal heeft getroffen. Door de onzekerheid van de crisis vrezen sommige mensen dat zij hun baan zullen verliezen en dus van beroep zullen moeten veranderen. Om de crisis door te komen, moeten we ons aanpassen.  

De enquête houdt slechts rekening met een klein percentage van de Franse vertalers. Om meer representatieve resultaten te verkrijgen, zou er een studie op grotere schaal of zelfs een internationale studie uitgevoerd moeten worden die de bevindingen zou bevestigen, weerleggen of verduidelijken.

Het onderzoeksinstituut CSA heeft in augustus 2020 een wereldwijde enquête gehouden onder freelance vertalers. Uit de 1174 antwoorden in 97 landen blijkt dat in de hele vertaalgemeenschap dezelfde trends naar voren komen: een lager inkomen, minder werkgelegenheid en een afname in werkdruk, maar zeer weinig verzoeken om lagere tarieven. Bovendien meent 65% van de ondervraagden dat COVID-19 de markt tijdelijk had veranderd, 25% dat de markt blijvend had veranderd en 10% dat het de markt helemaal niet had veranderd. Uit de enquête blijkt ook dat in sommige sectoren de vraag naar vertaaldiensten toeneemt, terwijl die in andere sectoren afneemt.

Voor vertalers is werken op afstand niets nieuws. Vertalers hebben namelijk vaak vanuit hun eigen huis contact met bedrijven, bureaus en anderen. Daarom was het voor hen iets gemakkelijker om zich op korte termijn aan de nieuwe manier van werken aan te passen.  

Toch verliep niet alles van een leien dakje. Vooral de oudere generaties hebben meer moeite gehad met onlineplatformen zoals Zoom en Microsoft Teams. Daarom hebben sommigen besloten een IT-opleiding te volgen om zo efficiënt mogelijk te kunnen blijven werken en zo een bijna onvermijdelijke inkomensdaling te vermijden.

Die inkomstendaling baart veel vertalers inderdaad zorgen. Tijdens de crisis hebben de meesten nagedacht over manieren om een mogelijke daling in werkvolume tegen te gaan, ondanks het grote aantal officiële gezondheidsdocumenten dat moet worden vertaald.

De gevolgen van de pandemie voor tolken

De afgelopen maanden zijn moeilijk geweest voor vertalers, maar vooral tolken zijn hard getroffen door de gevolgen. Door de pandemie staat de tolkmarkt bijna volledig stil; het werk is opgeraakt, aangezien evenementen, conferenties en congressen zijn afgelast of uitgesteld. Recent afgestudeerde tolken zijn het zwaarst getroffen, omdat zij plotseling zonder inkomen kwamen te zitten. Zij hebben ook niet veel andere arbeidsmogelijkheden, aangezien zij relatief nieuw zijn in de tolkenwereld. Bovendien zijn veel andere sectoren waar zij anders hadden kunnen werken, zoals toerisme of het bedrijfsleven, ook gesloten door de pandemie. Tolken hebben zich dus ook moeten aanpassen aan de nieuwe situatie en moeten aanvaarden dat de werkmethodes moeten worden aangepast om aan de marktvraag te voldoen.

Hierdoor heeft het tolken op afstand een hoge vlucht genomen, hoewel de klanten op steeds kortere termijn (soms tot een uur van tevoren) om opdrachten vragen. Tolken op afstand brengt echter ook zijn eigen uitdagingen mee, zoals problemen met de internetverbinding en microfonen die uitvallen. Het tolkenberoep vereist de juiste apparatuur; het is vooral belangrijk toegang te hebben tot een geluidswerende ruimte, of op zijn minst een stille ruimte.

Daarnaast maakten sommige tolken voor hun tolkwerk gebruik van platformen zoals Zoom, Webex of Microsoft Teams, omdat die applicaties als gebruiksvriendelijk worden beschouwd. Die diensten zijn echter niet zo doeltreffend als professionele tolkplatformen, waar één paar tolken met elkaar kan communiceren zonder de andere deelnemers te storen. Zoom, Webex en Microsoft Teams zijn platforms die vooral gericht zijn op mondelinge communicatie en ze kunnen heel gebruikersvriendelijk lijken. Maar de vele akoestische schokken, de aanzienlijke cognitieve belasting en de inkomstendaling maken die diensten erg onaantrekkelijk voor een tolk.

Anticiperen en aanpassen

COVID-19 heeft het vertalen dus op bijna alle mogelijke manieren aangetast, van de vraag naar opdrachten tot de inkomsten en de werkmethodes. Ondanks de problemen waar vertalers voor stonden, is het tolkenberoep het zwaarst getroffen in de sector, met een inkomstendaling van 24%, tegenover 8% voor vertalers.

Het vertaal- en tolkberoep loopt dus niet zonder risico. De economische en technologische omwenteling van de laatste jaren is nog verergerd door de gezondheidscrisis, waardoor de toekomst onzeker is geworden. Het is die onzekerheid die de vertalers zorgen baart; wat zullen de blijvende gevolgen van de crisis zijn? Hoe zal de markt zicht in de toekomst ontwikkelen? Zal het nog mogelijk zijn alleen op freelancevertalingen te vertrouwen of zal omscholing noodzakelijk worden?

De huidige crisis heeft vertalers in grote problemen gebracht en ondanks hun beste inspanningen tot nu toe, bevinden velen zich nog steeds in een onzekere situatie. Of ze de problemen die ontstaan zijn door de pandemie zullen overwinnen, hangt af van hun vermogen te anticiperen op mogelijk toekomstig werk en hun aanpassingen op het vlak van werkmethodes.